De realiteit is hoe het vandaag is. En dat is anders dan gisteren, anders dan morgen en voor mij 180 graden anders dan voorheen. Verdriet is een onlosmakelijk onderdeel geworden van mijn leven. Ik kan niet anders dan onder ogen zien dat het leven óók lijden is. ‘Je leeft tussen hoop en vrees’ zei mijn vriendin. Dat is mijn realiteit. En misschien wel dé realiteit.

Het is hartverscheurend moeilijk die realiteit te omarmen. Voor mij, maar ook voor de mensen om mij heen. Voor de mens in zijn algemeenheid misschien wel. “We lijken het lijden verleerd.” zegt de Antwerpse psychiater Dirk De Wachter. Onze maatschappij creëert de illusie dat er geen lijden is. Lijden past niet in ons idee van de succesvolle en fantastische maakbaarheid van de ‘ik’. En dat terwijl wanneer we het beest in het gezicht (moeten) zien, de kern van het leven zichtbaar wordt en we ons intens verbonden voelen met alles wat breekbaar is.

“De noodzaak van de medemens toont zich in het lijden.” zegt de verdrietdokter ook. Wat heeft hij gelijk. Ik merk dat het ‘samen durven lijden’ essentieel is om de realiteit aan te kunnen. Degene die durft te kijken, echt ziet en aan dat zien woorden durft te geven. Dat brengt geen bitterheid, maar intimiteit. Een intimiteit die een realiteit in zich draagt die mooier, intenser en leefbaarder is dan ik vermoedde. Edel Maex dank ik voor deze mooie constatering.

Het intiemste contact ontstaat als mensen even in mijn breekbare realiteit stappen. Met mij durven te zijn. Het verdriet niet uit de weg gaan. Hun eigen verdriet misschien ook delen. Soms kan dat zonder woorden. “Het is een wonder…” zei hij toen we elkaar na lange tijd weer zagen. Zijn verdriet over mijn reis en verwondering over het weerzien smolten samen met de mijne. Heel even stapte hij mijn realiteit in. Benoemde hij hoe het is. We hadden niet meer woorden nodig. Alleen een omhelzing.

En soms, soms kan ik mijn eigen realiteit ook niet aan. Wil ik er niet bij stil staan. Een dag niet over kanker praten. Even doen alsof het leven moeiteloos voorbij kabbelt. En dat is best lastig voor mensen om mij heen. Ik leer steeds beter op een milde manier te zeggen dat ik op dat moment even niet bij mijn verdriet kan. Dat ik even wil doen alsof het er niet is.

Dat samen balanceren in contact geldt voor alle onderwerpen in de vallei van het lijden: ongewenste kinderloosheid, eenzaamheid of ziekte. Zeg je iets of zeg je niets? Of zeg je in het iets eigenlijk niets? Het is als met een hardnekkige vlek: niet wrijven, niet negeren, zachtjes masseren en kijken wat er gebeurt. Durf jouw woorden te geven aan wat je ziet bij de ander en geef de ander zo de kans jou toe te laten in zijn realiteit. Om samen te zijn.

De Dijk – Kan ik iets voor je doen

Kan ik iets voor je doen?
Kan ik iets voor je zijn
In dit wrange seizoen
Met zijn kruipend venijn
(…)
Is er iets wat ik doen kan
Wat je helpt in de pijn?
Wat iets voor je betekent
Wil ik graag voor je zijn